Hoe het begon en groeide. Op 18 april 1975 werd het startschot gegeven van wat zich 50 jaar later een mijlpaal mag noemen. De statige Villa Les Clématites in de Heuvelstraat was het decor, de wachthoudende Sfinksen in de parktuin maakten de naam voor het grijpen.
De cursussen voor kunstambachten verbreedden naar andere creatieve en maatschappelijke thema’s. De muziekgroepen uit de folk-, jazz- pop- en kamermuziekscene die op het kleine podium passeerden, waren impressionant en on-dorps. Tweemaal per week werden betere films vertoond. Maatschappelijke
debatten (vrede, mensenrechten) met specialisten trokken veel volk en dat was ook zo voor memorabele
kindervoorstellingen.
Werkgroepen psychiatrie, ouderenwerking, een wetswinkel, samenwerking rond een mindervalidenwerking, praat-en luistergroepen, initiatieven rond gezonde voeding, een natuurvoedingswinkel en bio-volkstuin, leesgroepen, begeleide wandelingen en zoveel meer
kleurden dagelijks de werking. Sfinks trok mee de kar rond de gewenste sluiting van de Deurnese luchthaven, 50 jaar later nóg actueel.
En bleef differentiëren
In november 1979 werd de tentoonstelling ‘Toen het leven nog een kortstondig verblijf in de textielfabriek was’ geopend. Een foto- en tekstmontage over de Belgische vlas-, katoen- en wolindustrie (1800-1914). Deze tentoonstelling reisde een jaar door Vlaanderen. Dat tentoonstellingsconcept werd in 1984 overgedaan rond het thema ‘Oververhit: anderhalf miljoen jaar energiebeschaving’, met een vooruitziende actualiteitswaarde.
Uit de kinderopvang voor cursisten groeide het alternatief, volwaardig initiatief ‘De Kleine Berg‘. Ouderparticipatie en inkomensgebonden bijdragen spelen een cruciale rol in het verlagen van de financiële drempel voor ouders in dit door de Vlaamse overheid erkende kinderopvanginitiatief.
De aandacht voor lokaal beleid gebeurde in de ‘politieke werkgroep’. Die droeg in zich de kiemen van het tijdschrift ‘De Gangmaker’ wat later de zelfstandige partij Groen/Gangmaker werd.
Cultuur en beleid … een steeds lastige combinatie. Subsidie van de overheid liet lang op zich wachten. Sfinks’ eigenzinnigheid en ongetemperde ambities botsten met decretale regelgeving.
Sfinks heeft steeds voor hoofdzakelijk eigen inkomsten gezorgd waarbij ticketverkoop, sponsoring, vrijwilligers en het best draaiende café van de Zuidrand de boel haalbaar maakten.
Eén wordt twee: Sfinks Vorming en Sfinks Animatie
De combinatie animatie/cultuur en de groeiende impact van vorming leidde vanaf begin 1982 tot een opsplitsing in twee vzw’s: Sfinks Vorming en Sfinks Animatie. Deze laatste bleef breed programmeren om zich vanaf 1992, bij het verlaten van de villa, nog meer op het festival te richten.
Sfinks Vorming zette o.a. in het cursushuis in de Heuvelstraat 31 verder in op alfabetisering, Nederlands 2deTaal, feministische strijd, assertiviteit, seksualiteit, Vrouwen-Ontdekken-de-Samenleving, ‘20-30-40-50 nooit te oud om te leren’, ‘Het ABC van de computer’ en het unieke ‘Terug aan het werk’-initiatief. Zo werd Sfinks Vorming een coördinerende kernspeler van het Vlaamse Vorming Plus.
Het Festival: culturele trendsetter en blijver
Boechout en Dranouter waren pioniers van het (folk)festivalgebeuren in Vlaanderen.
Vanaf 1976 bood Sfinks jaarlijks artiesten uit België en de hele wereld een festivalpodium.
Van Sfinks (-Pop, -Folk, -Roots) tot Sfinks Mundial en Sfinks Mixed; eerst in het Sfinkspark, vanaf ’94 op De Bunderkes en het Molenveld. Sfinks Animatie is dé Belgische wereldmuziekpionier en organiseert hét laagdrempelige, duurzame, familiale gratis festival. Sfinks coördineert ook al jaren het European
Forum of Worldwide Music Festivals.
Niet enkel in Boechout en niet enkel muziek
Boechout bleek snel te klein. Sfinks participeerde in theater- en dansvoorstellingen en concerten in zalen in de Antwerpse omgeving, met Rosas, Jozef Van den Berg, Jan Fabre, Philip Glass, Radeis, Jan Decleir, het Epigonentheater, Circus Ronaldo, Africa meets South America, Humo’s RockRally en Lijf-aan-Lijf
shows met Omroep Antwerpen. Half jaren ’80 waren er samenwerkingen met deSingel (SSST – Singel, Sfinks, Spiegel Theater-coproducties), met De Blauwe Maandag Compagnie (Dé Ruimte), met Guy Cassiers (theatervoorstelling ‘Sneeuw’) en met het dansproductiehuis De Vrije Val (dans- en mimefestival
De Beweeging). In de jaren ’90 tekende Sfinks ook voor de concertenreeks ‘Westers-Niet Westers’ in deSingel. Antwerpen 93, Cultuurhoofstad van Europa (Royal de Luxe, Zingaro, De Parade, Sanfte Strukturen …) droeg een duidelijke Sfinks-handtekening. Sfinks verzorgt sindsdien de programmering van de ‘Zomer van Antwerpen’.
Creatief concept van vastberaden inzet én leute
Het Sfinks Café onvermeld laten kan niet. Vanaf dag één t.e.m. 2018 was het Sfinks Café the place to be. Eerst in de villa, daarna in het oude goederenstation, bood het café (nu Wattan) een unieke mix van muziek, films, feesten, tentoonstellingen én gezelligheid. Via tewerkstellingsstatuten allerhande en als
gewetensbezwaarde hebben velen het beste van zichzelf gegeven. Sfinks zou de bestaanszekerheid
nooit gehaald hebben zonder inzet van veel vrijwilligers. Dat geldt niet alleen bij grote evenementen, waar hun aanwezigheid pas letterlijk opvalt. Het blootleggen van de complete Sfinks stamboom
is hier niet mogelijk. Doeners hebben kaarten geschud en op tafels gelegd, trends gezet
en initiatieven genomen die nog nazinderen. Samenwerking loont, dat leert die 50 jaar opgebouwde
ervaring van een Gouden Boechoutse Sfinks. Hoog tijd om dit te vieren!